Hendrik Jan Koldeweij - Fraai ingelijste gemengde techniek "Dagrook/vergankelijkheid" GROOT!

LET OP!! IVM HET GROTE FORMAAT VAN DIT SCHILDERIJ IS OPHALEN IN PURMEREND OF BEZORGING PER KOERIER (0.30CT PER GEREDEN KM) BIJ U AAN HUIS DE ENIGE OPTIE!!


Het geruchtmakende PSP-affiche uit 1971 met het blote meisje poserend voor een koe is weer hot. De kamerleden Hirsi Ali en Halsema onthulden onlangs tegenover elkaar dat ze in dit ‘icoon van de jaren zestig’ de verbeelding van hun politieke idealen zien. Het affiche is deze maand (nov red) de cover van het GroenLinks magazine, dat is gewijd aan het thema vrijheid. De herlevende aandacht heeft de geestelijke vader van het beeld ertoe gebracht om na 34 jaar naarbuiten te treden. ‘Het heeft me alleen maar geld gekost. Ik heb van de PSP nooit een cent gezien’, zei hij afgelopen donderdag, toen we hem spraken in café Dudok, tegenover de Tweede Kamer.
Hendrik-Jan Koldeweij (69) is niet de maker van het verkiezingsaffiche; dat is de graficus George Noordanus. Maar hij is wel de man die het beeld van meisje voor koe verzon en het met een Hasselblad vastlegde. Toen hij de foto’s maakte, was de PSP nog volledig uit beeld. ‘Ik wilde zelf een typische Hollandse foto maken’.
Een bekende in de Haagse Kunstkring maakte hem attent op Saskia. Koldeweij zocht een vrouw die soepel kon bewegen en deze vrouw studeerde weliswaar rechten, maar zij danste in haar vrije tij bij de René Sleeswijk-revue in Carré.
‘We hebben de opnamen gemaakt in een weiland bij Nootdorp. Op een landweggetje heeft ze in mijn auto haar kleren uitgetrokken en we zijn zo het weiland ingelopen. We moesten over enkele slootjes springen om bij de koeien te komen. Zij sprong er soepel overheen, maar met de camera was het voor mij nog een gedoe’.
Koldeweij had voor de opnamen een halfuurtje nodig. ‘Ja, ze heeft echt dicht bij die koe gestaan. De meeste koeien liepen weg, maar deze bleef staan. Toen we begonnen was er in de wijde omtrek geen mens te bekennen, maar na een tijdje kwam de ene na de andere boer op zijn tractor aanrijden. Ik had al meteen in de gaten dat de foto die het affiche is geworden, de beste was. De koe kijkt nieuwsgierig in de lens, rechtsonder izie je nog iets van de uier’.
Nee, zei Koldeweij, ik heb haar niet omhoog laten kijken om euforie te verbeelden. ‘Eerlijk gezegd was de reden, dat ik haar niet zo fotogeniek vond. Voor het effect heb ik haar wel gevraagd een pruik op te zetten. Ja, ze draagt een pruik. Ik heb haar 300 gulden betaald. Een week later belde ze op. Ze had met haar vriendje gesproken, een advocaat, en ze wilde er nog eens 1200 gulden bij hebben. Die heb ik toen ook maar betaald’.
Koldeweij leverde in die tijd af en toe werk voor Sekstant, het blad van de NVSH, de vereniging voor seksuele hervorming. Het lag dus voor de hand dat hij met de foto’s naar dit blad ging.
Daar kwamen zij onder ogen van de toevallig aanwezige Noordanus, die de opdracht had een affiche voor de PSP te maken. Hij zag er meteen iets in. ‘Ik weet nog dat het eerste idee was eronder te zetten ‘Neerlands hoop in bange dagen’, maar dat kon niet vanwege Bram en Freek’. De tekst werd uiteindelijk: PSP ontwapenend. De affiche schokte burgerlijk Nederland en verwierf faam tot over de grenzen. ‘Het gekke is dat ik op een dag 150 D-Mark kreeg overgemaakt van de Bunte Illustrierte, die de affiche op postzegelformaat had afgedrukt. Dat is al het geld dat ik heb teruggezien. Ik heb de PSP een rekening gestuurd van 2100 gulden, maar die hebben ze nooit betaald’.
In sommige publicaties wordt het affiche toegeschreven aan zowel Noordanus als Leo Scheepman, destijds grafisch ontwerpen van Sekstant. Maar volgens Koldeweij heeft Scheepman er part noch deel aan gehad. ‘Nee, het heeft me nooit achtervolgd, maar toch….Ik hoor dat die affiches nu 3000 euro opbrengen. Behalve die 150 Mark heeft iemand me nog eens een cartoon opgestuurd. Daarop zie je een PSP-auto, een meisje en een fotograaf achtervolgd door een stier’.